Ergens op Facebook kwam een trots bericht voorbij met termen als ‘de lourdesgrot is weer in ere hersteld’ en ‘alle klimop verwijderd’. Het gaat hier over de Lourdesgrot in de Kloostertuin van het voormalige klooster Nazareth in Gemert.
Klimop werd door de bouwers van deze Lourdesgrotjes en de kloosterlingen juist aangeplant! In elk archief betreffende kosten voor de bouw van zulke grotjes is dit ook te vinden. Klimop staat vanuit de oudheid al symbool voor het eeuwige leven, trouw en gehechtheid. Dit omdat deze plant het jaar rond groen blijft en zich ‘hecht’ aan daar waar het tegen op groeit. Klimop werd overigens daarom ook aangeplant op grafmonumenten. En gebruikt in trouwversiering en in trouwboeketten als symbool voor huwelijkstrouw.
Vanaf de vroeg christelijke tijd werden klimopbladeren ook op catacomben en sarcofagen geschilderd als symbool voor het eeuwig leven en eeuwige verbondenheid. Een bekende oude volksnaam voor klimop is dan ook ‘lijkblaren’ (bladeren). Zelfs de oude Grieken zagen klimop al als goddelijk, wat bij Bacchus dan ook tot uiting komt als een klimoprank rondom zijn hoofd.
Klimop bij Lourdesgrotten werd tevens meteen aangeplant als bodembedekker, voor een meer natuurlijke uitstraling van de ‘grot’ en voor het verkoelende effect die het had binnenin de grot en als symbool van licht. Klimop klimt altijd omhoog naar het licht, wat weer staat voor ‘nooit opgeven, hoe donker de situatie ook is’. Niet voor niks werden en worden er in deze grotjes kaarsjes aangestoken voor hoop en kracht in donkere tijden. Bij elke nog bestaande Mariagrot zie je dan ook klimop, en in nog vrij authentieke kloostertuinen zoals bijvoorbeeld in Steyl kom je klimop ook tegen als kloostertuin beplanting bij bovengenoemde objecten. Klimop heeft pas de laatste decennia de slechte naam gekregen ontstaan uit het ‘groenbeheer’. Volkomen onterecht overigens. Zie ook dit document.
Na de zogenaamde wederopbouw van het lijkenhuisje bij het voormalig klooster Nazareth, wat nu meer op een badmeesterswachthokje lijkt, is de Lourdesgrot dus ook in haar waarde aangetast: klimop verwijderd die waarschijnlijk ook 150 jaar oud was, zoals het grotje zelf. Ongetwijfeld als men het kasboek van de bouw in het archief van Nazareth had geraadpleegd was men de aanschaf van klimop tegengekomen. Over het verlies van de soortenrijkdom die samenhangt met zulke oude klimop nog maar niet te beginnen.
Klimop is dus als cultuurhistorisch plantmateriaal onmiskenbaar nauw verbonden met de Lourdesgrottencultuur die ontstond na de verschijning van Bernadette Soubirous in Lourdes in 1858. Met het trotse verwijderen van de klimop is dus wederom een stukje eigenheid van wat de kloostertuin was verdwenen. Goddelijke seund!
https://www.mariadomeinkaart.be/media/files/DeVerbeeldingVanEenLourdesgrot.pdf