Eeuwen geleden al bedachten grote denkers dat het niet goed is als één persoon, bijv. een koning, of een groepje mensen, de adel, alle macht in handen heeft. De machthebbers kunnen dan met het volk doen wat hen goed dunkt, wat niet zelden leidt tot onderdrukking, uitbuiting, verarming en beperking van allerlei vrijheden. Daarom bedachten ze dat je de macht in drieën moet splitsen, n.l. de bestuurlijke macht, de controlerende macht en de rechterlijke macht. In onze grondwet is dit ook vastgelegd en in de praktijk terug te zien in regering, parlement en rechterlijke macht.
Deze scheiding der machten geldt in wezen ook voor gemeentes. Elke gemeente heeft als bestuur een college van burgemeester en wethouders, met de gemeenteraad als controlerend orgaan. De rechterlijke macht is o.a. te vinden in het bestuursrecht. De gemeenteraad dient B&W te controleren, zoals de Tweede Kamer de regering moet controleren. Regelmatig is geconstateerd dat de controlefunctie van de 2de Kamer sterk te wensen over laat. De regeringspartijen hangen vaak braaf aan de rokken van de regering wat tot grote rampen kan leiden. Schrijnend voorbeeld daarvan is de kindertoeslagaffaire. En ben je als partijlid wél kritisch, dan kan dat zomaar een sollicitatie blijken te zijn naar een ‘functie elders’, zoals ex-CDA’er Pieter Omtzigt ervaren heeft.
Ook al tijden leeft het besef dat het dualisme (de scheiding tussen bestuur en controle daarvan) in gemeentes slecht functioneert. Besturen en controleren zijn heel erg verweven geraakt. De coalitiepartijen stemmen bijna altijd in met de voorstellen van B&W en doen weinig tot niets met de kritieken of alternatieven van de oppositie. Ze controleren niet of te weinig, waardoor het college in principe kan doen en laten wat het wil. Landelijk laten talloze voorbeelden zien dat dit soms flink fout kan gaan.
Ook is deze gang van zaken niet erg democratisch omdat in een goede democratie rekening gehouden wordt met de belangen en wensen van minderheden. Daar komt nog bij dat partijen in de gemeenteraad meestal niet over de deskundigheid en juridische ondersteuning beschikken waar het college van B&W wél toegang toe heeft.
Hoe is het nu gesteld in onze gemeente? De scheiding der machten laat ook hier sterk te wensen over. Wat vindt u van het feit dat B&W en coalitiepartijen CDA en Dorpspartij het buiten de raad om op een akkoordje gooien met de projectontwikkelaar van het kasteel betreffende de financiële onderbouwing van diens plannen? Terwijl deze project- ontwikkelaar weigert openheid van zaken te geven aan de hele gemeenteraad ? Hoe democratisch en transparant is dat?
Of van het feit dat een wethouder tijdens de schorsing van een raadsvergadering met fractieleden van een coalitiepartij apart gaat zitten om blijkbaar iets te bespreken. Of dat een wethouder samen met een lid van een coalitiepartij op bezoek gaat bij een bedrijf dat problemen heeft met de gemeente. Hoezo scheiding der machten? Hoezo controleren? Zorgvuldig bestuur is voor Sociaal Gemert-Bakel een onmisbare voorwaarde voor de zorgzame samenleving waar wij ons hard voor maken.